Απίστευτο! ...Ανακαλύφθηκε ο ναός του Απόλλωνα Νασιώτα στο νησάκι του Αγίου Αθανασίου Ιτέας;;;

   Ένα σημαντικότατο αρχαιολογικό μνημείο ανακαλύφθηκε από συμπολίτη μας που ασχολείται με την έρευνα ερασιτεχνικά και από αγάπη για την φύση και τον τόπο. 

 Πρόκειται για ερείπια αρχαίου ναού και άλλα ευρήματα ανυπολόγιστης επιστημονικής και αρχαιολογικής σημασίας, που νομίζετε; Στο νησάκι του Αγίου Αθανασίου στον κόλπο της Ιτέας.

Ο Γιάννης Πιλάλας  επισκεπτόταν πολύ τακτικά το νησάκι αθλούμενος αλλά και από ευαισθησία για τους φασιανούς που ευδοκιμούν εκεί μετά από παλιά πρωτοβουλία του κυνηγετικού Συλλόγου της περιοχής. 

Στα πλαίσια των εξορμήσεων ανακάλυψε τα αρχαιολογικά ευρήματα, τα οποία είναι φανερά και πλούσια, και για τον λόγο αυτό είναι περίεργο το πως δεν υπήρξε μέχρι σήμερα  αρχαιολογικό ενδιαφέρον  και κατά συνέπεια πραγματογνωμοσύνη από τους ειδικούς αρχαιολόγους.., μια ανάσα από τους Δελφούς! 

  Με αδιάψευστο μάρτυρα τις αποκλειστικές φωτογραφίες,  ο  ιδιώτης "ερευνητής" αναφέρει: 

    ..." Ο Άγος Αθανάσιος (ή Σταφίδα) είναι το κοντινότερο στην Ιτέα νησί,  του νησιωτικού συμπλέγματος του Κόλπου της Ιτέας, αλλά, επίσης, και το μόνο μεταξύ τους με βλάστηση. 
 Στον κατάλογο των αρχαιολογικών χώρων Φωκίδας, που δημοσίευσε στα 1972 ο Α. Πετρονώτης, εμφανίζεται να συνδέεται, μέχρι τον 18ο αι., με ένα είδος γέφυρας προς το γειτονικό του νησίδιο, όπου λειτούργησε μοναστήρι Καλογραιών.

 Ένας περίπατος επάνω του αποδεικνύει, και στον πλέον αδαή, τη μεγάλη του αρχαιολογική σημασία: Περιβάλλεται από τείχος, το οποίο αναπτύσσεται σε ολόκληρη την έκταση της ακτογραμμής του. 
Το τείχος αυτό χωρίζεται σε τεθλασμένα τμήματα και περιλαμβάνει γωνίες, πυργίσκους και νεωσοίκους. Μοιάζει να έχει κατασκευασθεί στους ρωμαϊκούς χρόνους και η ύπαρξή του απέτρεψε την απόπλυση του καλλιεργήσιμου χώματος του νησιού στην θάλασσα.

  Το εσωτερικό του νησιού είναι διαιρεμένο σε αναβαθμούς καλλιέργειας και θεμέλια οικιών. Είναι κατάσπαρτο με κεραμική των αυτοκρατορικών ρωμαϊκών, των ύστερων ρωμαϊκών και των πρώϊμων βυζαντινών χρόνων. Δεν απουσιάζει και η κεραμική παλαιότερων περιόδων.
  Εκεί λειτούργησε οπωσδήποτε κεραμικό εργαστήριο παρασκευής κεράμων και τούβλων (όπως δείχνουν οι μεγάλοι αποθέτες κεραμικής, που είναι γεμάτοι με υαλώδεις απορρίψεις αποτυχημένων οπτήσεων).

 Στο ΒΑ άκρο του, διακρίνεται το θεμέλιο μεγάλου ορθογώνιου οικιοδομήματος (ναού;) διαστάσεων 14,50 χ 7,80 και προσανατολισμό Α.-Δ., που φαίνεται ότι μετατράπηκε, αργότερα, σε βυζαντινή εκκλησία. Στον νού μας έρχεται ο ναός του Νησιώτη Απόλλωνα ("Απόλλων Νασιώτας"), που ανήκε στο κράτος του Γαλαξειδίου. Θα υπήρχε κάποιος λόγος που έλαβε το παρανόμι "Νασιώτης: Το θεμέλιο στο νησί βάζει υποψηφιότητα για την απόδοσή του στον αρχαίο αυτόν ναό.

  Σύμφωνα με το βιβλίο  «οι Εσπέριοι Λοκροί»  του Lousien Lerat, στο κεφάλαιο 17.- Τα νησάκια του Κόλπου της  Κρίσσας- αναφέρεται:  …"Αλλά πολλές επιγραφές,  μας κατέστησαν γνωστό ότι στο Χάλειον λατρευόταν κυρίως ο Απόλλωνας Νασιώτας.  Ο Roltsch κάνει βέβαια λάθος θεωρώντας ότι η επίκλησις του θεού του Χαλείου έχει σκοπό να υπενθυμίσει τη νησιώτικη καταγωγή του Δηλίου θεού.

Το επίθετο είναι βέβαια τοπικό, όπως το έχει θεωρήσει ο Perdrizet, και μπορούμε να μεταφέρουμε σύμφωνα με αυτόν την έκφραση «εν τω ιερώι του Απόλλωνος του Νασιώτα», «στο ιερό του Απόλλωνος εν νήσω».

Μάλιστα, στην σελίδα 249, σχετικά  με  την σύνδεση του Αγίου Αθανασίου με το διπλανό νησάκι του Αγίου Κωνσταντίνου, « ο Φ. Νέγρης διέκρινε μεταξύ των δύο νησιών, σε βάθος που κυμαίνεται 3μ. δυτικά και 2,80μ. ανατολικά (2,50μ. μόνο στο κέντρο) την ύπαρξη ενός επιπέδου 4-5 μέτρων πλάτους, το οποίο αρχίζει 20μ. μετά τον Αγ. Κωνσταντίνο και διακόπτεται 30 μ. πριν τον Άγιο Αθανάσιο και είναι κατασκευασμένο από μεγάλους λίθους βάρους 20-60 κιλών.».

«Διστάζουμε να πιστέψουμε», συνεχίζει, «ότι οι πρόσφυγες του 10^ου  αι.  ήταν ικανοί για ένα τέτοιο έργο, όπως επίσης είναι δύσκολο να χρονολογήσουμε τόσο αργά το γεωλογικό φαινόμενο του οποίου υπήρξε η αιτία να εξαφανιστεί ο μώλος (ανυψωμένος δρόμος) σε βάθος τριών μέτρων και να αποκοπεί από την ακτή των δύο νησιών».

Σημειωτέον ότι στην ανατολική πλευρά της παραλίας του νησιού αναβλύζει νερό, το οποίο λόγω αυτού του γεωλογικού φαινομένου, εντοπίζεται τώρα σε βάθος ενός μέτρου από την επιφάνεια και σε απόσταση τριών μέτρων απόν ακτή.

 Περί της σπουδαιότητος του ευρήματος  ο  Lerat  αναφέρει « δύο τιμητικά διατάγματα που παραχωρήθηκαν από την πόλη του Χαλειέων: το ένα τέλος του 3^ου αιώνα προς μια ποιήτρια από την Σμύρνη, το οποίο τοποθετήθηκε σε κοινή θέα συγχρόνως στο Χάλειον, στο ιερό του Απόλλωνα Νασιώτα και στους Δελφούς, και του οποίου το Δελφικό αντίτυπο έφτασε έως εμάς ( FD,III,3,145). To άλλο (2^ος αιώνας) προς ένα πολίτη του Αιγίου στην Αχαία  (IG,IX,I,330) .

 Το 3^{ο είναι}  η αναθηματική επιγραφή ενός αγάλματος το οποίο αφιέρωσε ιδιώτης στο ιερό του Απόλλωνα Νασιώτα…  

 Η πράξη απελευθέρωσης τελούντα υπό μορφή πώλησης στον θεό, μέσα στο ιερό του Απόλλωνα Νασιώτα στο Χάλειον και αυτό το ιερό χρησιμοποιούνταν για αυτό το σκοπό ακόμη και από  ξένους, όπως μαρτυρεί το κείμενο. Αλλά φαίνεται ότι οι ίδιοι οι Χαλειείς συχνότερα ακόμη έθεταν υπό την εγγύηση του Απόλλωνα των Δελφών τα συμβόλαια αυτού του είδους. 

 Στις πράξεις απελευθέρωσης των Δελφών οι Χαλειείς είναι μετά τους Αμφισσείς, οι ξένοι που παρουσιάζονται πιο συχνά»."

   * Το μόνο που μπορούμε να επισημάνουμε εμείς είναι ότι η  έρευνα του κ. Πιλάλα αποδεικνύει ότι αρκεί ο ζήλος ενός πολίτη με ευαισθησία και αγάπη για τον τόπο και την ιστορία να καλύψει τα γνωστικά πεδία της προσέγγισης μιας τόσο σημαντικής ανακάλυψης.

Βέβαια αυτοί που θα την πιστοποιήσουν είναι οι ειδήμονες…μα τα ευρήματα υπάρχουν, όπως και η σχετική βιβλιογραφία.

  Και ειλικρινά, είναι τόσο αναγκαίο να εξακολουθούμε  να διαπιστώνουμε ότι ο τόπος μας είναι ευλογημένος. 

Και είναι παρήγορο που κάποιοι το απολαμβάνουν αυτό, ακόμα...

Μεταξύ αυτών περιμένουμε να είναι και οι  αρμόδιες υπηρεσίες.

Δεν ανακαλύπτεις  κάθε μέρα κάτι τέτοιο!