Πανηγυρίζει η ιστορική παλαίφατος Ιερά Μονή του Προφήτη Ηλία Παρνασσίδος...

ΙΣΤΟΡΙΚΟ Ι.ΜΟΝΗΣ ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΛΙΑ ΧΡΙΣΣΟΥ 

 
   Η Ιστορία της Μονής από το 1019 έως σήμερα Βορειοδυτικά του Χρισσού, σε απόσταση 7 χιλιομέτρων, υψώνεται η ιστορική παλαίφατος Ιερά Μονή του Προφήτη Ηλία Παρνασσίδος. 
   Το εκπληκτικής ομορφιάς μοναστήρι που βρίσκεται σε υψόμετρο 500 μ. στο δρόμο ανάμεσα στους Δελφούς και το Χρισσό, Χτισμένο σε μια μαγευτική τοποθεσία, "εποπτεύει" όλη την έκταση του τεράστιου ελαιώνα της Άμφισσας, τον Κορινθιακό κόλπο, το Γαλαξίδι και αντίκρυ τα βουνά της Πελοποννήσου, τις πλαγιές του Παρνασσού και της Γκιώνας.

   Ιερά Μονή ανοικωδομήθη επί ημερών του Μακαριστού Μητροπολίτου Φωκίδος κυρού Αθηναγόρα: <<Διακαής πόθος και έντονος επιθυμία ήτο δι εμέ η επάνδρωσις της ιστορικής Ιεράς Μονής του Προφήτου Ηλιού Παρνασσίδος, η οποία απετέλεσε διπλούν προπύργιον, της Πίστεως και του Έθνους, τόπος και σύμβολον της ορθοδόξου, μοναχικής ασκήσεως και της ελευθερίας από τα ψεκτά πάθη και συγχρόνως τόπος και σύμβολον της κηρύξεως της Εθνικής Ελευθερίας από τον ηρωικόν προκάτοχόν μου της Μητροπολιτικής ταύτης και Θεοσώστου επαρχίας μακαριστόν Ησαΐαν Σαλώνων. 

  Πιστεύω, ότι ο Μοναχισμός μας αποτελεί το κόσμημα και την δόξαν της Εκκλησίας μας και τα Μοναστήρια μας τα «νεύρα» αυτής. Δια ταύτα η χαρά μου είναι μεγάλη, διότι μετά την ερήμωσιν η Ιερά Μονή επανδρώθηκε από την μικράν μεν, δραστήριαν όμως γυναικείαν Αδελφότητα, η οποία εργάζεται πυρετωδώς, δια την ανακαίνισίν της. >> Κτισμένη σε μίαν παναροματικήν περίοχην, ανατολικώς της Αμφισσης και επί της Β.Δ. πλευράς του Παρνασσού, ευρίσκεται η Ι. Μονή του Προφήτου Ηλιού. 

  Από την ευρύχωρην απλωταριάν της ατενίζεις την θάλασσαν του Κορινθιακού κόλπου, τα λιμάνια της Ιτέας και του Γαλαξειδίου, την Αμφισσα, το Χρισσό, τις πλαγιές του Παρνασσού, της Γκιώνας, των Βαρδουσίων εις το βάθος. Δια την χρονολόγησιν της Ι. Μονής βοηθεί ένα βιβλίο το οποίο χρονολογείται από 1834 και ονομάζεται κτηματολογιο της Ιεράς Μονής Προφήτου Ηλίου, σε αυτό το βιβλίο βρίσκουμε ότι το Μοναστήρι εκτίσθη κατά το έτος 1019.

   Κατά τους χρόνους, οι οποίοι ηκολούθησαν, η Ι. Μονή απερίσπαστη εμεγάλωσε και ανεδείχθη εις ισχυρόν οργανισμόν, ο οποίος είχε κατωχυρωθή με σχετικά τουρκικά έγγραφα. Η Ι. Μονή κατά τους χρόνους της Επαναστάσεως του 1821 υπήρξεν ορμητήριον και τροφοδότης των επαναστατικών δυνάμεων της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδος. Έπαιξε τον ίδιον ρόλον εις την Στερεάν Ελλάδα, τον οποίον επαιξεν η Αγία Λαύρα εις τον Μοριάν, δια τούτο έχει γραφή εις την Ιστορίαν του Ελληνικού Έθνους, ως η Αγία Λαύρα της Ρούμελης. Το 1827 οι εναπομείναντες Μοναχοί της Ι. Μονής, ελεύθεροι, αρχίζουν την ανοικοδόμησιν αυτής. 

  Εις την θέσιν της Παλαιάς Εκκλησίας εκτίσθη νέα, μεγαλόπρεπη και εστολίσθη με ξυλόγλυπτον Τέμπλον, ανεκτίμητου άξιας, απαραμίλλου τέχνης, έργον Ηπειρώτου ξυλογλύπτου, με αγιορειτικές Εικόνες του 1834. Έκτοτε η Ι. Μονή ακολουθεί την ιστορίαν και τον αγώνα της. Εδέχθη δυνατό κτύπημα από την λαίλαπα της κατοχής και του εμφυλίου πολέμου. Οι Μοναχοί είχον σκορπισθή και έρημη σχεδόν υποκύπτει εις τον μαρασμόν και την εγκατάλειψιν.

   Το 1952 αρχίζει αργά-αργά η προσπάθεια αναδημιουργίας, η οποία και συνεχίζεται επί των ημερών μας, συν Θεώ, μετά αόκνου ζήλου. Το 1981 χαρακτηρίζεται, ως ιστορικόν διατηρητέον Μνημείον, δια υπουργικής αποφάσεως. Επίσης εις τον χώρον της Ι. Μονής λαμβάνουν χώρα, κατά την 24ην Μαρτίου, εορταστικοί εκδηλώσεις, επί τη επετείω της κηρύξεως της Επαναστάσεως των Ελλήνων εναντίον των Τούρκων υπό του Επισκόπου Σαλώνων Ησαΐου και του οπλαρχηγού Γερο-Πανουργιά, εντός του Ιερού Ναού της Μονής. 

  Η Ι. Μονή πανηγυρίζει κατά την 20ην Ιουλίου, καθ ην τιμά την μνήμην του Αγίου Προστάτου αυτής, Προφήτου Ηλιού, του πυρίνου προφήτου, ο οποίος με την φλογοφόρον πίστιν του εις τον αληθινόν Θεόν, συνέτριψε τα είδωλα των δαιμονικών θεών της εποχής του. Και εδώ, εις την περιοχήν των Δελφών, οπού άλλοτε ήτο δαιμονοκρατούμενη, γίνεται δαιμονοκτόνος και ειδωλοφθορεύς και κήρυξ του αληθινού Θεού της Ορθοδόξου Πίστεως και γενναίος Προστάτης της Στερεάς Ελλάδος. 

  Όντως έργον της θείας Προνοίας είναι η αφιέρωσις της Ι. Μονής εις τοιούτον πύρινον προφήτην. Αι αδελφαί μοναχαί ασχολούνται με την βυζαντινήν Αγιογραφίαν, με την ιεροραπτικήν, με τους κήπους και τους ελαιώνας, με τα ζώα, αργότερον δε με την μελισσοκομίαν. Η Ιερά Μονή έχει το παρεκκλήσι των Αγίων Πάντων και, ανεγείρε τα παρεκκλήσια του οσίου Ιωάννου του Καλυβίτου, του αγίου Τρύφωνος και Μεταμορφώσεως. Έχουν μετόχι στην Γραβιά Φωκίδος με την Παναγία Πανάσσαρη η οποία εορτάζει της Ζωοδόχου Πηγής. Στόχος και ευχή όλων είναι, να γίνη το Μοναστήρι του Προφήτου Ηλιού και πάλιν η πνευματική τροφοδότρια της Ρούμελης. 

  Το σπουδαιότερον κόσμημα της Ιεράς Μονής είναι το ξυλόγλυπτον αυτής Τέμπλον. Είναι έργον του 19ου αιώνος και συγκεκριμένα του έτους 1834. Η ξυλογλυπτική σύνθεσις του Τέμπλου και η επιμελεστάτη εκτέλεσίς του καθιστούν αυτό μοναδικόν εις τον Στερεοελλαδικόν χώρον. Πραγματικώς, όχι μόνον ο απλός επισκέπτης, αλλά και ο μελετητής αυτού του έργου θαυμάζει. Εις ένα μικρόν σχόλιον του Δ. Σταμέλου αναφέρεται χαρακτηριστικά, ότι το έργον είναι από εκείνα τα έργα της λαϊκής ξυλογλυπτικής, που σε εντυπωσιάζει άμεσα, βαθύτατα και σε προβληματίζει με το θρησκευτικόν δέος, που αποπνέει.

   Έχει μίαν δύναμιν, που αιχμαλωτίζει έτσι καθώς μορφές και σκηνές από την Παλαιάν και Καινήν Διαθήκην έχουν αποδοθή με τόσο συγκλονιστικόν τρόπον. Μονάχα ένας μεγάλος καλλιτέχνης, ένας άνθρωπος εμπνευσμένος με πίστιν μπορούσε, να το φιλοτεχνήση. Περί του τεχνίτου δυστυχώς ουδέν ακριβές γνωρίζομεν. Η ταπεινοφροσύνη του δεν του επέτρεψε, να χαράξη επί του τέμπλου το όνομά του και την χρονολογίαν της κατασκευής του. Υπάρχει η γνώμη, ότι ο τεχνίτης κατήγετο από την Ήπειρον και είναι ο Αναστάσιος Μόσχος από το Μέτσοβον. Ο τεχνίτης, βαθύς γνώστης της Αγίας Γραφής, συνθέτει ένα αρμονικόν σύνολον με σκηνές από την Παλαιάν και Καινήν Διαθήκην, τα Συναξάρια των Αγίων και την Αποκάλυψιν.

   Η Παράδοσις διασώζει και ένα συγκινητικόν γεγονός, δια τον τεχνίτην του Τέμπλου. Λέγεται, ότι ερχόμενος ούτος, να αναλάβη την εργασίαν, εις κάτι διεφώνησεν με τους Μοναχούς και έφυγεν από το Μοναστήρι. Κατερχόμενος του Μοναστηρίου ενεφανίσθη έμπροσθεν αυτού άγνωστος σεβάσμιος γέρων, ο οποίος τον ηρώτησε, διατί δεν ανέλαβε την εργασίαν. Μετά την απάντησιν του τεχνίτου ο γέρων προέτρεψεν αυτόν, να επιστρέψη αμέσως εις την Μονήν, να αναλάβη την εργασίαν και να δημιουργήση, ο,τι καλλίτερον δύναται. Και αμέσως εξηφανίσθη. Ο άγνωστος γέρων ήτο ο άγιος ένδοξος Προφήτης Ηλίας. 

  Πράγματι ο τεχνίτης επέστρεψεν αμέσως και κατεσκεύασε το ανεπανάληπτον και υπέροχον Τέμπλον, εργασθείς φιλοπόνως και υπομονετικώς επί είκοσι συναπτά έτη, έως ότου επεράτωσε το έργον. Το μοναστήρι έγινε ευρύτερα γνωστό γιατί στη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 υπήρξε το ορμητήριο και το καταφύγιο των αγωνιστών της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας, έως τον Αύγουστο του 1825, οπότε οι Τούρκοι το κατέστρεψαν και ξεθεμελίωσαν τον παλαιό Ναό, ο οποίος αναγέρθηκε στην ίδια θέση το 1834. Το μοναστήρι πυρπολήθηκε και από τους Ιταλούς τον Φεβρουάριο του 1943. Ανοικοδομήθηκε σταδιακά από το 1961 και ύστερα. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια που μετατράπηκε από αντρικό σε γυναικείο, έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικότατες εργασίες συντήρησης και ανάδειξης των παλαιοτέρων δομών του μοναστηριού. “Κατά θείαν βουλήν και νεύσιν και τη ευγενεί προσκλήσει του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Φωκίδος κ.κ. ΑΘΗΝΑΓΟΡΟΥ, η συνοδεία της γερόντισσας Ολυμπιάδος, τον Ιούλιο του 1988 μεταφυτεύεται στην καθ’ ημάς ιεράν και σεβασμίαν Μονή του Προφήτου Ηλιού, την πάλαι ποτέ Αγίαν Λαύραν της Ρούμελης. 

  Με τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μας η Γερόντισσα συνδεόταν με πνευματική φιλία από τη συνεργασία τους στο νοσοκομείο του Αγίου Σάββα. Το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία τότε βρισκόταν σε ερειπώδη κατάσταση και πνευματική παρακμή. Επί ηγουμενίας της Μοναχής Ολυμπιάδος, η Μονή εγνώρισε ημέρες δόξης. Επέδειξε ακαταπόνητη δραστηριότητα. Ανακαίνισε όλη τη Μονή, το καθολικό, τα παρεκκλήσια, τα κελλιά. Έκτισε καινούριες πτέρυγες. Θεμελίωσε και ανήγειρε το ναό του Αγίου Ιωάννη του Καλυβίτου. Συμμάζεψε την περιουσία της Μονής, κτήματα, χωράφια, βοσκοτόπια που λυμαίνονταν κάποιοι και τα εκμεταλλεύονταν αντί πινακίου φακής. Επανέφερε το μοναστήρι στην παλαιά του αίγλη. Το ανέδειξε σε πνευματικό φάρο της περιοχής. Με τα τάλαντα που διέθετε η Γερόντισσα, παρουσίασε μια Μονή αξία της μακραίωνης ιστορίας και της πνευματικής ακτινοβολίας της”. 

   … Η Ι. Μονή έπαιξε τον ιδιο ρόλον στην Στερεά Ελλάδα, τον οποίο επαιξεν η Αγία Λαύρα στον Μωριά, γι’ αυτό και ονομάζεται Αγία Λαύρα της Ρούμελης. Από το Μοναστήρι του Προφήτου Ηλιού εκανε το ξεκίνημά της η Ελληνική Επανάσταση, με πρωτοπόρους, τον Επίσκοπο των Σαλώνων Ησαΐα και τον ξακουστό οπλαρχηγό Γερο-Πανουργιά. Αυτοί, κατά την 24ην Μαρτίου 1821, μετά των Προεστών των Σαλώνων, εντός του Καθολικού της Ι. Μονής του Προφήτου Ηλιού, ωρκίσθηκαν και υψωσαν την Σημαία της Επαναστάσεως. Τότε εδωσε η Ι. Μονή, στον Βωμό της Πίστεως και της Ελευθερίας τριάντα εκ των εκατό περίπου Μοναχών της, οι οποίοι και επεσαν, ηρωϊκώς μαχόμενοι, με επικεφαλής τον Επίσκοπο Ησαΐα, εναντίον των Τούρκων, στην Χαλκομάτα. 

  Η Ι. Μονή εσυνέχισε την δράση, καθ ολη την διάρκεια του Αγώνος, σαν καταφύγιο και ορμητήριο των Ελληνικών Δυνάμεων, σαν τόπος αναπαύσεως και αναρρώσεως των λαβωμένων και κυρίως, σαν τροφοδότης του Μεγάλου Αγώνος. “Από το Μοναστήρι του Προφήτου Ηλιού έκανε το ξεκίνημά της η Ελληνική Επανάστασις, με πρωτοπόρους, τον Επίσκοπον των Σαλώνων Ησαΐαν και τον ξακουστόν οπλαρχηγόν Γερο-Πανουργιά. Ούτοι, κατά την 24ην Μαρτίου 1821, μετά των Προεστών των Σαλώνων, εντός του Καθολικού της Ι. Μονής του Προφήτου Ηλιού, ωρκίσθησαν και ύψωσαν την Σημαίαν της Επαναστάσεως. Τότε έδωσεν η Ι. Μονή, εις τον Βωμόν της Πίστεως και της Ελευθερείας τριάκοντα εκ των εκατό περίπου Μοναχών της, οι οποίοι και έπεσαν, ηρωϊκώς μαχόμενοι, με επικεφαλής τον Επίσκοπον Ησαΐαν, εναντίον των Τούρκων, εις την Χαλκομάταν.” 

  …Στο ιστορικό αρχείο της Ι. Μονής Προφ. Ηλιού Παρνασσίδος λαμπρά θέσι κατέχει το γράμμα του Συνταγματάρχου της επαναστάσεως του 1821 Νάκου Πανουργιά, με χρονολογία 10/01/1838, «ίνα χρησιμεύση όπου ανήκει, προς δόξαν των αγώνων και των θυσιών», όπως χαρακτηριστικά ο ίδιος το επισφραγίζη κάνοντας αναφορά εις την προσφορά των Μοναχών της Ι. Μονής υπέρ της αγάπης προς την Ελευθερία και της αφοσιώσεως προς τον Θεό και την Πατρίδα. Όντως «προς δόξαν των αγώνων και των θυσιών» του ελληνικού λαού, αλλά και της Αγίας μας Εκκλησίας, η οποία ταυτίζεται με το έθνος μας, ως ζωντανή έκφρασις του πιστεύω μας, ότι η ελευθερία και η αξιοπρέπεια του Ελληνικού Έθνους αναπτερούνται πάντα από την πίστι του Χριστού. Το γράμμα αυτό αποδεικνύει ότι οι αγώνες της Ελευθερίας και των μεγάλων θυσιών είναι αγώνες Έθνους και Εκκλησίας μαζί. Είναι η πραγμάτωσις των λόγων του Μεγάλου Αγωνιστού Θ. Κολοκοτρώνη «Εμείς όταν πιάσαμε τα όπλα πρώτα υπέρ της Πίστεως είπαμε και ύστερα υπέρ Πατρίδος» 

   Ήτο, λοιπόν, αδύνατον να μην λάβουν μέρος και μάλιστα τα πρωτεία εις το Μεγάλο Πανηγύρι του 1821 αδάμαστοι ρασοφόροι, κληρικοί και μοναχοί, ψυχές εμπνευσμένες από τα θούρια της Εκκλησίας, φλογισμένες από τον πόθο της ελευθερίας και οπλισμένες με το Πνεύμα της Χριστιανικής Εκκλησίας, πνεύμα ηρωϊσμού και Πίστεως εις την Ανάστασι και την δόξα. Ανεδείχθησαν δε καθ’ όλη την διάρκεια του Αγώνος αληθινοί αγωνισταί, οι οποίοι κράτησαν αδούλωτο το φρόνημα, δεν προσκύνησαν και θύμιζαν εις τον λαό ότι είναι Χριστιανοί και Έλληνες και ακόμη ότι μόνον η Ορθόδοξη Εκκλησία γεμίζει την καρδιά του Έλληνα με Χριστό και Ελλάδα. Τέλος μέσα από το γράμμα φαίνεται καθαρά, ότι η θυσία κληρικών και μοναχών, η οποία έδιδε ζωή εις την πίστι, εις την ανάστασι, εις την σωτηρία, έχει πνοή από το Πνεύμα της Ελευθερίας, όπως το καθαγίασε μέσα στην ελληνική ψυχή το Πνεύμα του Θεού.

   Όντως, λοιπόν, το γράμμα εγράφη «προς δόξαν των αγώνων και των θυσιών» υπέρ πίστεως και πατρίδος και έχει ως εξής: << Πιστοποιώ ο υποφαινόμενος, ότι κατά 1821, έτος επί αρχηγίας του Μακαρίτου πατρός μου Πανοργιά, και του Ιω. Γκούρα καθώς και της εδικής μου, το Μοναστήριον του Προφήτου Ηλιού, το κατά την Παρνασσίδα συνετέλεσεν ουκ ολίγον εις τα τότε πολεμικά σχέδιά μας, και αφού καθ’ ον καιρόν εκινείτο η αποστασία των Σαλώνων, ητίμασεν αυτό τροφάς και πολεμοφόδια τα οποία εκουβάλησαν εξ άλλων μερών οι καλόγεροι, μέσα εις το Μοναστήριον.

   Τέλος μαζύ με ημάς ο τότε ηγούμενος, Βενιαμίν και οι καλόγεροι, έως 30 τον αριθμόν, και ούτως υπό την οδηγίαν μου, με πολεμοφόδια, τροφάς και με ζώα επολιορκήσαμεν τα Σάλωνα, έπειτα παρευρέθησαν μαζύ μου και εις τον πόλεμον της Γραβιάς, όπου επληρώθη ο μοναχός Παγκράτιος, εις τον πόλεμον των Βασιλικών Νευροπόλεως, εις Άμπλιανην, εις σκάλα, εις πολιορκίαν της Λεβαδίας όπου επληγώθη ο Θεωνάς, και εφονεύθη ο Νικηφόρος, αμφότεροι μοναχοί. Εις Σκάλα Σαλώνων, όπου εφονεύθη ο παπαγεράσιμος, εις Ράχωβαν και εις Προφήτην Ηλίαν, καθώς και εις άλλας μάχας γινομένας κατά την Ανατολ(ικήν) Ελλάδα. Δείξαντες γενναιότητα και ανδρίαν οι καλόγεροι όλοι καταβάλλοντες και συνδρομήν περισσότερον των 50.000 πενήντα χιλιάδων γροσίων, εις διαφόρους περιστάσεις, δόσαντες και έως δέκα χιλιάδες αρ. 1.000, γιδοπρόβατα εις τα στρατόπεδα, προφθάσαντες τας ανάγκας αυτών, και έως τέλους μετά την μάχην ήτις έγινε εις την Ιεράν μονήν του Προφήτη Ηλιού ο Κιουταχής κατέστρεψε με πυρίτιδα όλα τα κτήρια και την εκκλησίαν του Μοναστηρίου.

   Όθεν ως γνωρίζων καλώς τα τότε δεινά του Μοναστηρίου τούτου, τον ζήλον, και προθυμίαν, πατριωτισμόν και γενναιώτητα των καλογέρων, καθ’ όλον το διάστημα του ιερού αγώνος μας, δίδω το παρόν μου πιστοποιητικόν τω ιερώ τούτω Μοναστηρίω του Προφήτου Ηλιού δια να χρησιμεύση όπου ανίκει, προς δόξαν των αγώνων και θυσιών. Εν Αμφίσση την 10η Ιανουαρίου 1838 Ν. Πανουριάς Συνταγματάρχης>> Το Μοναστήρι του Προφήτη Ηλιού είναι όχι μόνο ένα θησαυροφυλάκιο Εθνικού Πατριωτικού και πνευματικού πλούτου αλλά και μια όαση για τις ανθρώπινες ψυχές στους δύσκολους καιρούς που ζούμε.

   Ανοίγοντας την πόρτα του Μοναστηριού νοιώθεις την Χάρη του Χριστού, γαληνεύεις, ανανεώνεσαι πνευματικά και σωματικά. Είναι ένας τόπος επικοινωνίας με το Θεό, την Παναγία και τον Προφήτη Ηλία που η χάρη Τους είναι Αιώνια. Ένας φιλόξενος τόπος με την Ηγουμένη Κικιλία και τις αδελφές που μας προσέφεραν την φιλοξενία και την αγάπη τους σε όλους μας. Η αδελφή Ιωάννα μας μίλησε για την Ιστορία της Μονής και το περισπούδαστο μοναδικό Τέμπλο. Επίσης μας ξενάγησε στο ανακαινισμένο αρχονταρίκι και μας έδειξε εκεί δίπλα το σπάνιο <<φωτάναμα>> ένας ειδικός χώρος που χρησιμοποιείτο σε Ορεινά Μοναστήρια από παλαιά, για το κέρασμα που δίνεται στις πολύωρες αγρυπνίες γύρω από το τζάκι. 

  Μας έδειξε επίσης η αδελφή Ιωάννα το μοναδικό κελί μοναχού που διατηρείται ακέραιο και το παρεκκλήσιο του Αγ. Ιωάννη του Καλυβίτη. Ευχαριστούμε όλη την αδελφότητα θερμά για το υπέροχο αυτό προσκύνημα 

Άθως